Projékit tetqiqatchi xadimlar

Rachel Harris (tur yétekchisi)

Rachel Harris teaches at SOAS, University of London (www.soas.ac.uk/staff/staff31068.php) .

Rachel Harris London uniwérsitéti sherqshunasliq we afriqa institutida (SOAS) oqutquchi bolup ishleydu. Uning tetqiqati asasliq Xitay we Ottura Asiyadiki qaynaq medeniyet, diniy hayat we siyasiy témilargha merkezleshken. U, 2007-yili Ashgate neshriyati teripidin neshir qilinghan “Xitay we Ottura Asiya arisidiki Uyghurlar” namliq toplamning ortaq aptori we 2008-yili Ashgate neshriyati teripidin neshir qilinghan “Xitay Ottura Asiyasidiki muzikining qéliplashturulushi” namliq kitabning aptori. U türlük sahelerde, Ottura Asiya we Xitay muzikisigha a’it köpligen ish türliride xizmet qilip kéliwatidu. U, 2014-yilidin 2017-yilighiche Leverhulme tetqiqat ish turi “Xitaydiki islamiy awaz” namliq türning yétekchisi bolup ishleydu (www.soundislamchina.org)    

U yéqinda yézip püttürgen “uyghurlarning islamiy awazi” namliq monografik kitabi 2020-yili Indiana uniwérsitéti neshriyati teripidin neshir qilinidu. 

Rachel Harris teaches at SOAS, University of London (www.soas.ac.uk/staff/staff31068.php) . Her research focuses on expressive

Ablet Kamalov (Hemkar tekshurguchi)

Ablet kamalov -Almuta shehiridiki qazaqistan turan unwérsitétide tarix penliri proféssori bolup xizmet qilidu. U tashkent dölet uniwérsitéti sherqshunasliq institutini püttürgendin kéyin, sant pétérsburgtiki rosiye ijtima’iy penler akadémiyisining sherqshunasliq institutida oquydu. 1989-Yili qazaqistan sherqshunasliq institutida dokturluqini tamamlaydu. Uning mutixesisleshken tetqiqat sahesi uyghur tarix we medeniyet tetqiqatigha merkezleshken. Ablet kamalow döletlik ish turi boyiche élip bérilghan 2016-2017- yilidiki qazaqistan az sanliq milletler tetqiqati türige özining shu sahediki tetqiqat témisini teqdim qilidu we mushu tetqiqat ish türi boyiche yézip chiqqan ikki kitabi neshir qilinidu: “qazaqistan uyghurliri (2017) we “qazaqistan tungganliri (2017). 

Ablet kamalowning ilmiy emgekliri xelqarada étirapqa érishken bolup, u hazir yawropa ottura asiya tetqiqat jemiyitining idare heyet ezasi. U yene amérika ottura asiya instituti ottura asiya tetqiqati meslihetchiler komitétide Xizmet qilidu. 

Uning tetqiqat ish türliri indi’ana, washin’gton we oksford uniwérsitétliri teripidin iqtisadiy yardemlerge érishken. Uning hazirgha qeder uyghur tarixi we medeniyitini tetqiq qilip yazghan qilghan 6 kitabi, 200 din artuq maqaliliri neshir qilindi. En’glizche neshir qilinghanliri töwendikiche:
‘Ethno-national and local dimensions of the historiography of Kazakhstan’s Uyghurs’, Central Asian Survey31(3), 2012, 343-354.

‘Uyghurs in Central Asian Republics: past and present’, in China, Xinjiang and Central Asia. History, Transition and Crossborder Interaction into the 21stcentury, ed. C. Mackerras and M. Clarke. London & New York: Routledge, 2009, 115-132.

‘Uyghur Nationalism and Islam: A historical perspective’, in Nationalisms across the Globe. An overview of Nationalisms in state endowed and stateless nations.Volume II, Ed. W.J. Burszat, T. Kamusella and S. Woijciechowski. Poznan: School of Humanities and Journalism, 2006, 533-550.

Aziz Isa Elkun (Tetqiqatchi, Dijital we tor bashqurghuchi)

Aziz Isa Elkun – sha’ir, yazghuchi, akadé’imik Aziz Isa Elkun 1970- yili tarim deryasining ottura boylirigha jaylashqan qedimiy bostanliq yurtlarning biri shayar nahiyiside tughulghan. Uning nurghunlighan shé’ir, nesir we ilmiy eserliri aqsu, urumchi, almuta, bishkék we londondiki türlük metbu’atlarda yoruq körgen. Uning edebiy emgikining biri ”donay deryasidin orxun boylirighiche“ namliq kitabi 2011- yili uyghur yéziqida «xelqara qelemkeshle uyghur merkizi» terpidin neshir qilinip oqurmenler bilen yüzkörushken.
 
Aziz Isa Elkun ning eng yéngi shé’ir, edebiy, terjime we ilmiy tetqiqat eserliri en’gliyide én’glizche we dunyaning bashqa doletliridiki uyghur metbu’atlirida, tor sehipiliride uyghur tilida dawamliq neshir qilinip kelmekte. U en’gliyide yillardin buyan pa’aliyet élip bériwatqan uyghur senet gurupisi london uyghur ansambilining qurghuchisi (London Uyghur Ensemble)
 
U edebiy ijadiyet bilenla shughullunup qalmastin yene uyghur medeniyetshunasliq tetqiqati bilenmu shughullinidu. U 2011-yilidin buyan bértaniye penler akadémiyisining iqtisadiy yardémige érishken «xitaydiki islamiy awaz »(Sounding Islam China) ilmiy tetqiqat ish türide tetqiqatchi bolup xizmet qilidu. Bu yillarda uning bir qanche nadir imliy tetqiqat emgekliri en’giliyidiki ilmiy jurnallarda neshr qilindi. U 2010 – yilidin buyan bash shitabi londondiki xelqara qelemkeshler jemiyitining ezasi bolup, 2017 – yili séntebirdin bashlap ”xelqara qelemkeshler jemiyiti uyghur merkizi“ bash katipliq wezipisini ötewatidu.
 
Aziz Isa Elkun 2018- yili séntebirdin bashlap bértaniye penler akadémiyisining iqtisadiy yardémige érishken «meshrep» tetqiqat türi boyiche london unwérsitéti afirqa we sherqshunasliq institutida tetqiqatchi bolup ishlewatidu.
 
U 2001- yili en’giliyige köchmen bolup kelgendin buyan a’ilisi bilen bille london shehiride yashap kelmekte.

Aziz Isa Elkun 2018- yili bashlap london unwérsititide uyghurshunasliq ilmi boyiche tetqiqatchi bolup xizmet qilip kelmekte. Uning turluk edebiy we ilmiy emgeklirini «Elkun tori» arqiliq oquyalaysiz (www.azizisa.org)

Elkuning bir qisim ilmy we ijadiy eserliri:

 ‘Invitation to a Mourning Ceremony’: Perspectives on the Uyghur Internet’, with Rachel Harris, Inner Asia 13(1), 2010, 27-49.

‘Islam by smartphone: reading the Uyghur Islamic revival on WeChat’, with Rachel Harris, Central Asian Survey 38(1), 2019, 61-80. 

Film: “An unanswered telephone call”  2018;  X World Short Film Festival 2019, Rome.

Mukaddas Mijit (Tetqiqatchi we film ishliguchi)

Mukaddas Mijit – ethnomuzikolog, film rigissori, ussul ve musika senetkari. U Uyghur yurtining Ürumchi shehride bir ziyalilar ailiside tughulup – ösken. 2003 – yili, Muqeddes, gherib muzikiliridin bilim ashurush üchün Fransiyening Paris shehrige köchüp kilidu. Shundaqla u ethnomusicologiye penliri boyiche Paris-Sorbonne unvirsitide, « Uyghur Ili rayonidii Sufisme » temidiki tetqiqati bilen Mastirliq unvanini alidu. 2015-yili, Paris Nanterre universitide, « Uyghur muzika ve ussul senitining sehnileshtürilishi » digen temidiki tetqiqati bilen Docturluq maqalisini yaqilaydu. Birnechche yildin buyan, Muqqeddes Mijit, xeliqaradiki nopuzluq tetqiqat jornal’lirida ilmi maqalilerni ilan qilip keldi. U yene tört muzika ve medini documantariye filimi ve bir qanche qisqa filimlerni ishlep korermenler bilen ortaqlashti. 

Yéqinqi yillardin buyan, u Fransiyening Toulouse Jean-Jaurès univirsititide «Visual Anthropology» din deris berish bilen birge, birqanche Uyghur mediniyitige ait film ve senet project’liri bilen shughullinip kilivatidu. 

Bir qanche wekillik tetqiqat maqaliliri : 

2018 « Elley Balam, bir Uyghur elley naxshisining sehnileshturulishi »  , Cahiers d’ethnomusicologie 31, Enfants musiciens, ADEM, Genève, 241-248. 

2018, « Uyghurlarda jadidism ve 20 – esirning bashliridiki senet guruppiliri heqide qisqiche tarixi bayan : Uyghur, Turk, Azerbaijan ve Uzbek jadidizimchiliqi »  Proceedings of scientific Symposium in the Vth International Mugham Festival “The world of Mugham”, Baku, 302-315. 

2016, « Ghuljidiki uyghurlarda teriqetchilik : konilarning yolliridin »  Etudes Orientales 27-28 (1-2), Françoise Aubin, Burhan Ghalioun, Marie – Paule Hille (Edit), L’Harmattan, 117-160.

Rakhmetjan Yüsüpov (Tetqiqatch)

Rakhmetjan Yüsüpov Qasim oghli 1963-yili Qazaqistanning  Almuta wilayiti, Chëlek nahiyesining Qaraturuq yëzisida tughulghan. 1986-yili Abay namidiki Qazaq pëdagogika institutining filologiya fakul’tëtini tamamlighan. Herbiy septin këyin, 1987-yilidin bashlap Qazaqstan Penler akadëmiyasi Uyghurshunasliq institutining Edebiyat we sen’et bölümige ilmiy xadim bolup ishleydu. 1993-yili Muhter. Awëzow namidiki Edebiyat we sen’et institutining kespiy këngishide «Ziya Semediyning tarixiy romanliri» mawzusida tetqiqat elip berip, filologiya penliri namziti ilmiy derizhisige ëge boldi. (doctor in phlology). U 2017-yilning axirighiche Bilim we pen ministrligi R. Sülëymënow (ramazan) namidiki Sheriqshunasliq instituti Uyghurshunasliq merkizide yetekchi ilmiy xadim bolup ishlidi. 2018-yili sëntebirdin bashlap London Unversititi tarmiqidiki Sheriqshunasliq we Afriqa instituti bilen Turan uniwërsitëtining hemkarlighidiki “Meshrep” tetqiqat turide tetqiqatchisi bolup ishlep kelmekte.

Zulfiya Kerimova (Tetqiqatch)

Zulfiya Kerimova – Uyghur nahiyesining Chong Aqsu yëzisida toghulghan. 1997 yili Abay namidiki Almuta Dölet Uniwërsitëtini uyghur tili we edebiyati hem tarix penlirining ustazi mutexessisligi boyiche ela bahalargha tamamlap, magistraturigha oqushqa qobul qilinghan. 

1998 -yildin bashalp Qazaqstan Jumhuriyiti Bilim we Pen ministrligi R.B. Sulëymënow namidiki Sheriqshunasliq instituti, Uyghurshunasliq merkizining tarix bölümide xizmet qilidu. 2003 -yili «Molla Musa Sayramining «Tarix-i eminiye» qol yazmisi Sherqiy Türkstan xeliqliri tarixining menbesi» namliq namzatliq emgigining mawzusi testiqlinip, 2010 -yili utuqluq yaqlinip chiqqan. «Medeniy miras», «Ghilimi qazina» (ilmi ghezine) programmiliri, Sheriqshunasliq instituti hem Türk akadëmiyasi teripidin qobul qilinghan ilmiy projëktlarning, köpligen ilmiy konfërënciyalerning ishtirakchisi.

Alime Merkiziy Aziya tarixigha munasiwetlik XIX esirde yëzilghan Sheriqiy Türkstan  qol yazmilirini tetqiq qilish bilen birge, mezkür olkining seyasiy tarixigha, xeliqaraliq munasiwetlirige ait ilmiy izdinish ishlirini elip baridu. Uning 40 gha yëqin ilmiy maqalisi uyghur, qazaq, rus we türk tillirida neshir qilinghan.

2014 -ildin bu yan «Turan» Uniwërsitëti «Olkeshunasliq we xeliqara munasiwetler» kafëdrisining oqutquchisi we 2018-yili sëntebirdin bashlap Sheriqshunasliq we Afriqa instituti, London Unversititi bilen Turan uniwërsitëtining hemkarlighidiki “Meshrep” tetqiqat turide tetqiqatchisi bolup ishlep kelmekte.

Zulfiya Kerimowa towendiki ilmiy maqalilerning aptori:

«Tarix-i Aminiya» Molla Musa Sayrami // Tyurkskië istochniki po istorii Kazaxstana. T V. Almati, 2007, 292- 330.

Tyurkskië istochniki o diplomatichëskix swyazyax gosudrstwa Yëttishar s Angliëy wo wtoroy polowinë XIX wëka //  Wostokowëdnië isslëdowaniya na Altaë, Wipusk VI, Barnaul, 2009, 51-59.

Musa Sayramiyin “Tarih-i eminiye” kaynagının el yazması ve basın nüsheleri hakkında. // Ankara: Hakimli, 2010, №3.

Karlén Mexpirow (Maslashturghuchi)

Karlén Mexpirow – ixtisatchi, qazaq ixtisat we mulazimet uniwérsitétini tamamlighan. Uzun waqittin Qazaqstan yézaigilik sana’et sahasida ishligen. 2004-2008-yilliri Almuta shehiri bostanliq nahiyelik uyghur medeniyet merkizining re’isi bolidu. 2010-yildin bashlap u «Turan duniyasi» jemiyetlik fondining mudirliq wezipisini atqurup kelmekte. Mezkür fondning asasiy mexsiti türkiy xeliqlerning umumiy medeniy qedriyetlirini saqlash, rawajlandurush boyiche türkiy xeliqler arisidiki oz-ara hemkarliqni ilgiri surushtin ibaret.

Bu teshkilatning ishi da’iriside türkiy xeliqler mawzusigha béghishlanghan féstiwallar, konsértlar, söhbet munberliri uyushturuldi, «Türkiy duniyasi», «Aka-uka musaba’éwlar», «Abduqadir damollam», «Exmet yükneki» qatarliq kitaplar neshir qilindi.  2011-yildin tartip duniya türkiy xeliqliri assambléyasining uyghunlashturghuchisi, qazaqstan uyghurlirining jumhuriyetlik milliy-medeniyet merkizi bashqarmisining ezasi.

Yillardin buyan Ezerbeyjan (2011), Qazaqstan (2013-2019), Qirghizstan (2014), Özbekstan (2017), Bashqurtstan (2018) qatarliq Türki jumhuriyetliride elip beriliwatqan Türkiy xeliqler festiwalliri qazilar munbirining re’isi we ezasi boldi. 2018-yili yettisudiki ammiwiy qirghinchiliqning (atu paji’esi) 100 yillighigha béghishlanghan chare-tedbirlerni teyyarlash we ötküzüsh boyiche jumhuriyetlik komissiyening ezalighigha qobul qilindu.